Toespraak Vorst Bart

Zondag 23-02 was in de Oostrumse kerk de traditionele carnavalsmis met mooie woorden van Vorst Bart.

Baeste Karklingels en Karklingelinnekes,

Vreejhejd is nie vanzellefspraekend. Dit huuërde mit regelmaot, mar stòdde d’r ok mit regelmaot beej stil? Ik zal ieërlek zien; ik nie. Nie mit regelmaot, mar wel en paar kieër per jaor. Zówiezoeë op 4 en 5 mei. Op 4 mei herdaenke weej, en ik ok, de oeërlogsslachtoffers en op 5 mei viēre weej òs vreejhejd. De vreejhejd den òs tusse 1940 en 1945 wiēr áfgenome. Meense wieëre gevange genome, uutgeput ien waerkkampe, gemarteld en vermoord. En waorum…? Tja, waorum…

Ien 2014 bin ik ien Auschwitz gewist, de plek wor 1.1 miljoen meense zien vermoord. 1.1 miljoen… Dat is òs komplete provincie. Ik kan òw zegge dat ut iendruk mekt as ge dor roondlopt.

Ge ziet verbaasd en kwaod dat zóiets het kunne gebeure. Mar ut duut òw ok beseffe dat weej bliej meuge zien dat we ien en vreej land laeve. We wörre nie gevange genome of nor waerkkampe gebrócht. Vur òs is dit normaal, went zeg nòw zellef, wie is d’r bang um gemarteld of vermoord te wörre? Ik ien ieders geval nie, en dor bin ik bliej um. Bliej dat dit nie mien dagelekse zörg zien. Mar d’r zien te veul ândere plátse op de waereld wor dat wel zoeë is. Meense zien bang of vluchte umdat ze nie vreej kunne laeve.

9 jaor geleeje zaat ik ien en lând wor meense nie vreej kunne laeve, Afghanistan.

Ik waerk namelek vur de luchtmacht. Ik viēnd dat ik en moj baan heb. De arbeidsumstandigheeje zien goēd en jao, gillie betáld mien salaris. Ik heb dor wénneg gedaon án de daadwaerkeleke beejdrage vur vreejhejd, want ik heb gén gevechtsfunctie, már en òndersteunende functie. En dat heb ik ien mien dagelekse waerk ok, mar toch heb ik áf en toe mien gruῡn pekske of blauw uniform án en vuul ik meej militair. Soms is d’r en officiële gelaegenhejd, en dan stoj ik dor ien dat uniform. As ut Wilhelmus gespeuld wert brenge weej de militaire groet. Ien den tied dat ut Wilhelmus klinkt krieg ik mieërdere kieëre kiepevel, iedere kieër òpneej. En ok al is ut 25 graode bute. Ik bin dan trots op utgeen dat weej doēn um te zörge dat weej ien vreejhejd kunne bliēve laeve en prebieëre beej te drage an en baetere waereld. En nie vur utgeen dat ik doej, mar de veule kollega’s die veuròp gón mit gevaor vur aege laeve.

Um nog efkes terug te kòmme op Afghanistan. Nederland zaat daor mit zien bondgenoeëte um ut lând te helpe ien de strijd tigge de Taliban. En of ge nòw daorhin got vanuut Nederland, of ge laeft daor as Taliban strijder, of ge wont daor as ònschuldige ienwoeëner. Alles is afhankelek van waor òw wiegske het gestaon. Dat mekt wie ge ziet en wat ge doet. Wor ziede òpgegräöjd, hoe ziede òpgevoejd en wie ziede geworre. Ik bin bliej dat mien wiegske ien Nederland het gestaon, ien Aostrum op d’n Boshuuze… Dat is ut dörp wor ik nog steeds woeën, ut is en stuk van mien laeve, dor daelde de vreugde, dor daelde de pien. Dit zei Joost Weijs, vurzitter van de jeugdkemissie, vuráfgaond án de jeugdzitting 3 waek geleeje. Dat was namelek ut moment dat Aostrum de draod wér òp prebieërde te pákke no ut verschrikkelijke òngeval mit Henk en Jan-Willem.

Ut gebeurde daags vur klingelbal. Ik kreeg en bericht ovver twieë meense die meugelek ien en gierput ware gevalle ien Venroj. Ge stót dor ien urste ienstânsie nie zó beej stil. En dan kumt ut dur, ut bliekt te gaon um Henk en Jan-Willem. Mar ik heb gen verstând van ‘n gierput, dus ik daenk: Da’s kloeëte dat ze d’r ien gevalle zien. Dus hoop ik mar dat ze d’r laevend en zònder al te veul klieërscheure vanáf kòmme. Totdat ut bericht kumt dat ze ut nie ovverlaefd hebbe. Nie te bevatte. Dit kan toch nie waor zien?!

Nie veul látter daenkte an ut moment waor ge ze vur ut látst geziēn of gesproke het. Látst Jan-Willem nog gebeld um te vraoge of ie mit wooj doēn mit ut uutkòmme van de neeje Prins. Heej voond zien aege nie echt iemes um veurán òp ut podium te staon. Vurreg jaor hebbe we um trowwes nog ònderschejje umdat heej 11 jaor beej de wagebow zaat. Mit jeugdprinsebal nog efkes beej Annie en Henk gestaon en dat ut toch zo moj is dat zoeën en klaenzoeën veuròp gón dit jaor! Mar veuròp gaon dit jaor kumt d’r dan wel hieël ânders uut te zien.

Ut kan nie waor zien, mar dat is ut toch wel en weej kunne ze nie mér terug kriēge. Hoewel d’n tied stil liekt te staon löpt den toch dur en motte weej ok dur.

En ik maerk dat mieërdere meense datzellefde gevuul hebbe as ik ze d’r ovver spraek. Allieën al as ik kiēk nor òzze raod en bestuur. Op de ieën of ândere meniēr het iederieën d’r örges wel en link mit. Via de wagebow, vanuut ut kwartet, vriende van de femilie of gewoeën dur ze tege te kòmme op straot of mit de carnaval.

2 daag no ut òngeval mòsse weej voetballe. Toen ik dur ut dörp nor ut sportpark reejde zaag ik beej verschillende huus en ien verschillende straote de carnavalsvlagge halfstok hánge, ut emotionieërde meej behuurlijk. Ut löt ziēn dat ut, ut gânse dörp het gerákt en ut geft en biezoonder gevuul wat moejlek uut te legge is.

Zóás ik beej ut prinse aete zaej tigge òs aege clupke: Weej loeëpe veuruut, mar kiēke zeker nog aachterum. Ok de kòmmende daag daenke weej án Henk en Jan-Willem, mar ok de ândere meense die weej gaer nog efkes beej òs hán gehad.

De kòmmende daag viēre weej ok de vastelaovend umdat weej en fantastisch kwartet en jeugdtrio hebbe die òs án de hând zulle neme. En weej zien bliej dat weej vastelaovend kunne viēre ien ut lând wor weej al 75 jaor ien vreejhejd laeve. Ik bin bliej dat mien wiegske ien Nederland stoont en hoop dat gillie dor ok zoeë ovver daenke. 

Vuul òw vreej um te laeve, vreej um te gaeve
Vuul òw vreej um ‘n pilske te drinke, vreej um op ut laeve te klinke.

Vastelaovend same!